How Internet Works - Marathi Information

What is the internet? - इंटरनेट काय आहे?

इंटरनेट हे जगातील सर्वात लोकप्रिय संगणक नेटवर्क आहे. हे 1969 मध्ये एक शैक्षणिक संशोधन प्रकल्प म्हणून सुरू झाले आणि 1990 च्या दशकात जागतिक व्यावसायिक नेटवर्क बनले. आज ते जगभरातील 2 अब्जाहून अधिक लोक वापरतात.

इंटरनेट विकेंद्रीकरणासाठी (decentralization) प्रसिद्ध आहे. इंटरनेट कोणाच्याही मालकीचे नाही किंवा त्याच्याशी कोण कनेक्ट करू शकेल यावर नियंत्रण नाही. हजारो विविध संस्था त्यांचे स्वतःचे नेटवर्क चालवतात आणि स्वैच्छिक (voluntary) इंटरकनेक्शन करारावर वाटाघाटी करतात.

बहुतेक लोक वेब ब्राउझर वापरून इंटरनेट सामग्रीमध्ये (content) प्रवेश करतात.


Where is the internet? - इंटरनेट कोठे आहे?

इंटरनेटचे तीन मूलभूत भाग आहेत:

  • The last mile हा इंटरनेटच्या कामापैकी असा भाग आहे जो घरे आणि लहान व्यवसायांना इंटरनेटशी जोडतो. सध्या, युनायटेड स्टेट्समधील सुमारे 60 टक्के निवासी इंटरनेट कनेक्शन कॉमकास्ट आणि टाइम वॉर्नर सारख्या केबल टीव्ही कंपन्यांद्वारे प्रदान केले जातात. म्हणजे केबल, वायफाय, मोबाइल फोन टॉवर्स, टेलिफोन केबल याद्वारे वापर कर्त्यांना इंटरनेट विश्वाशी जोडण्याचे जे काम होते त्याला the last mile म्हणून ओळखले जाते.
  • डेटा सेंटर्स सर्व्हरने भरलेल्या खोल्या आहेत जे वापरकर्त्याचा डेटा संग्रहित करतात आणि ऑनलाइन apps आणि सामग्री होस्ट करतात. काही डेटा सेंटर Google आणि Facebook सारख्या मोठ्या कंपन्यांच्या मालकीची आहेत. याच्याशिवाय इतर काही व्यावसायिक कंपन्या आहेत ज्या अनेक छोट्या वेबसाइटना सेवा देतात. डेटा केंद्रांमध्ये खूप वेगवान इंटरनेट कनेक्शन आहेत, ज्यामुळे ते एकाच वेळी अनेक वापरकर्त्यांना सेवा देऊ शकतात. डेटा केंद्रे जगात कुठेही असू शकतात, परंतु ते बहुतेकदा दुर्गम भागात असतात जेथे जमीन आणि वीज स्वस्त असते. उदाहरणार्थ, गुगल, फेसबुक आणि मायक्रोसॉफ्टने आयोवामध्ये विस्तीर्ण डेटा केंद्रे बांधली आहेत.
  • The backbone या मध्ये लांब-अंतराचे नेटवर्क असतात — मुख्यतः फायबर ऑप्टिक केबल्सचा वापर करून तयार केले जाणारे — जे डेटा सेंटर आणि ग्राहक यांच्यामध्ये डेटा वाहून नेतात. backbone बाजार म्हणजे लांब-अंतराचे नेटवर्क चा बाजार अत्यंत स्पर्धात्मक आहे. बॅकबोन प्रदाते (providers) वारंवार त्यांचे नेटवर्क इंटरनेट एक्सचेंज पॉईंट्सवर (IEP) एकत्र जोडतात, हे IEP सहसा मोठ्या शहरांमध्ये असतात. IEPs मध्ये उपस्थिती प्रस्थापित केल्याने बॅकबोन प्रदात्यांसाठी (providers) त्यांचे इतरांशी कनेक्शन सुधारणे खूप सोपे होते.

Who Created the internet? - इंटरनेट कोणी तयार केले?

इंटरनेटची सुरुवात ARPANET म्हणून झाली, एक शैक्षणिक संशोधन नेटवर्क ज्याला लष्कराच्या प्रगत संशोधन प्रकल्प एजन्सी (ARPA) द्वारे निधी दिला गेला. या प्रकल्पाचे नेतृत्व करणारे बॉब टेलर हे एक ARPA प्रशासक होते आणि हे नेटवर्क बोल्ट, बेरानेक आणि न्यूमन यांच्या सल्लागार कंपनीने तयार केले होते. 1969 मध्ये त्याचे कामकाज सुरू झाले.

*ARPA  = Advanced Research Projects Agency

1973 मध्ये, सॉफ्टवेअर अभियंते विंट सर्फ आणि बॉब कान यांनी ARPANET साठी नेटवर्किंग मानकांच्या (standards) पुढील पिढीवर काम सुरू केले. TCP/IP म्हणून ओळखले जाणारे हे standard आधुनिक इंटरनेटचा पाया बनले. ARPANET ने 1 जानेवारी 1983 रोजी TCP/IP वापरण्यास सुरू केले.

*TCP व IP हे protocols काय आहेत ते आपण पुढे जाणून घेऊ

1980 च्या दशकात, इंटरनेटसाठीचा निधी लष्कराकडून नॅशनल सायन्स फाउंडेशनकडे (NSF) वळवला गेला. NSF ने 1981 ते 1994 पर्यंत इंटरनेटचा पाठीचा कणा (backbone) म्हणून काम करणार्‍या लांब-अंतराच्या नेटवर्कला निधी दिला. 1994 मध्ये, क्लिंटन प्रशासनाने या इंटरनेट बॅकबोनवरील नियंत्रण खाजगी क्षेत्राकडे वळवले. तेव्हापासून ते खाजगीरित्या चालवले जात आहे आणि निधी दिला जात आहे.


Who runs the internet? - इंटरनेट कोण चालविते?

कोणीही इंटरनेट चालवत नाही. नेटवर्कचे विकेंद्रीकृत (decentralized) नेटवर्क म्हणून त्याकडे पाहिले जाते. हजारो कंपन्या, विद्यापीठे, सरकारे आणि इतर संस्था त्यांचे स्वतःचे नेटवर्क चालवतात आणि ऐच्छिक इंटरकनेक्शन करारांच्या आधारे एकमेकांशी रहदारीची (internet traffic) देवाणघेवाण करतात.

इंटरनेट इंजिनिअरिंग टास्क फोर्स (IETF) नावाच्या संस्थेद्वारे इंटरनेट कार्य करण्यासाठी सामायिक (share) केलेली तांत्रिक मानके (technical standards) व्यवस्थापित (manage) केली जातात. IETF ही एक खुली संस्था आहे; कोणीही meetings ला उपस्थित राहण्यास, नवीन मानके प्रस्तावित (suggest) करण्यास आणि विद्यमान मानकांमध्ये बदल करण्याची शिफारस करण्यास मुक्त आहे. IETF द्वारे मान्यताप्राप्त मानकांचा अवलंब करणे कोणालाही आवश्यक नाही, परंतु IETF ची सहमती-आधारित निर्णय प्रक्रिया हे सुनिश्चित करण्यात मदत करते की त्याच्या शिफारसी सामान्यतः इंटरनेट समुदायाद्वारे स्वीकारल्या जातात.

इंटरनेट कॉर्पोरेशन फॉर असाइन्ड नेम्स अँड नंबर्स (ICANN) ही संस्था कधी कधी इंटरनेट गव्हर्नन्ससाठी (शासन) जबाबदार असल्याचे वर्णन केले जाते. त्याच्या नावाप्रमाणेच, ICANN ही संस्था डोमेन नावे (जसे की abc.com) आणि IP address वितरीत करण्याचा प्रभारी (in charge) आहे. परंतु इंटरनेटशी कोण कनेक्ट करू शकते किंवा त्यावर कोणत्या प्रकारची माहिती पाठविली जाऊ शकते यावर ICANN नियंत्रण करत नाही.
 

The World Wide Web:

World Wide Web हा इंटरनेटवर माहिती प्रकाशित करण्याचा एक लोकप्रिय मार्ग आहे. वेबची निर्मिती युरोपियन वैज्ञानिक संशोधन संस्था CERN मधील संगणक प्रोग्रामर टिमोथी बर्नर्स-ली यांनी 1991 मध्ये केली होती. इतर इंटरनेट applications पेक्षा ते अधिक शक्तिशाली आणि वापरणार्‍यास अनुकूल (user-friendly) इंटरफेस देते. वेबने हायपरलिंक्स समर्थित केले, जे वापरकर्त्यांना एका क्लिकवर एका दस्तऐवजातून दुसर्‍या दस्तऐवजावर ब्राउझ करण्याची परवानगी देते.

*इंटरफेस (Interface) = वापरकर्त्याला संगणकाशी संवाद साधण्यास सक्षम करणारे उपकरण किंवा प्रोग्राम.

कालांतराने, वेब अधिकाधिक अत्याधुनिक बनले, ते प्रतिमा, ऑडिओ, व्हिडिओ आणि परस्परसंवादी सामग्रीचे (content) समर्थन (support) करु लागले, म्हणजे अधिकाधिक वेगवेगळ्या प्रकारच्या गोष्टी त्यावर चालण्यासाठी ते सक्षम बनवण्यात येऊ लागले. 1990 च्या मध्यात, Yahoo आणि Amazon.com सारख्या कंपन्यांनी वेबवर आधारित फायदेशीर व्यवसाय उभारण्यास सुरुवात केली. 2000 च्या दशकात, Yahoo नकाशे आणि Google डॉक्स सारखे पूर्ण-वैशिष्ट्यीकृत वेब-आधारित applications तयार केले गेले.

1994 मध्ये, Berners-Lee ने वेबची अधिकृत मानक संस्था (standards organization) म्हणून World Wide Web Consortium (W3C) तयार केले. ते अजूनही W3C चे संचालक आहेत आणि वेब मानकांच्या विकासावर (development of standards) देखरेख करत आहेत. तथापि, वेब हे एक खुले व्यासपीठ आहे आणि W3C कोणालाही त्याच्या शिफारसी स्वीकारण्यास भाग पाडू शकत नाही. व्यवहारात, वेबवर सर्वाधिक प्रभाव असलेल्या संस्था म्हणजे Microsoft, Google, Apple आणि Mozilla या आघाडीच्या वेब ब्राउझरची निर्मिती करणाऱ्या कंपन्या. या चौघांनी अवलंबलेले कोणतेही तंत्रज्ञान वास्तविक वेब मानके बनतात कारण हीच ब्राऊजर्स जगभरात सर्रास वापरली जातात.

वेब इतके लोकप्रिय झाले आहे की बरेच लोक आता त्याला इंटरनेटचा समानार्थी मानतात. परंतु तांत्रिकदृष्ट्या, वेब हे अनेक इंटरनेट applications पैकी एक आहे. इतर ऍप्लिकेशन्समध्ये Email आणि BitTorrent समाविष्ट आहे.


Web Browser:

वेब ब्राउझर हा एक संगणक प्रोग्राम आहे जो वापरकर्त्यांना वेबसाइट डाउनलोड आणि पाहण्याची परवानगी देतो. वेब ब्राउझर डेस्कटॉप संगणक, टॅब्लेट आणि मोबाइल फोनसाठी उपलब्ध आहेत.

इलिनॉय विद्यापीठातील संशोधकांनी तयार केलेला पहिला व्यापकपणे वापरला जाणारा ब्राउझर Mosaic होता. Mosaic ची टीम Netscape ही कंपनी स्थापन करण्यासाठी कॅलिफोर्नियाला गेली, मग त्या कंपनीने 1994 मध्ये पहिले व्यावसायिकदृष्ट्या यशस्वी वेब ब्राउझर तयार केले.

नेटस्केपच्या लोकप्रियतेला लवकरच मायक्रोसॉफ्टच्या इंटरनेट एक्सप्लोररने ग्रहण लावले, परंतु नेटस्केपच्या ब्राउझरची मुक्त स्रोत आवृत्ती (open source version) आधुनिक फायरफॉक्स ब्राउझर बनली. ऍपलने 2003 मध्ये त्याचा सफारी ब्राउझर release केला आणि Google ने 2008 मध्ये क्रोम नावाचा एक ब्राउझर release केला. 2015 पर्यंत, क्रोम 50 टक्के मार्केट शेअरसह सर्वात लोकप्रिय वेब ब्राउझर बनला होता. इंटरनेट एक्सप्लोरर, फायरफॉक्स आणि सफारी यांचाही ब्राऊजर बाजारपेठेत मोठा वाटा आहे.


What is IP (Internet Protocol) and TCP ( Transmission Control Protocol) ? - IP व TCP म्हणजे काय?

IP address हे क्रमांक आहेत जे संगणक इंटरनेटवर एकमेकांना ओळखण्यासाठी वापरतात. उदाहरणार्थ, एका वेबसाइटचा IP address 216.146.00.10 आहे. म्हणजे इंटरनेट प्रोटोकॉल (IP) ही इंटरनेटची अॅड्रेस सिस्टीम आहे आणि स्त्रोत (source) उपकरणावरून लक्ष्य (target) उपकरणापर्यंत माहितीचे पॅकेट वितरित करण्याचे मुख्य कार्य त्याद्वारे होते. IP हा प्राथमिक मार्ग आहे ज्यामध्ये नेटवर्क कनेक्शन केले जाते आणि ते इंटरनेटचा आधार स्थापित करते. IP हे पॅकेट ऑर्डरिंग किंवा एरर चेकिंग हाताळत नाही. पॅकेट ऑर्डरिंग किंवा एरर चेकिंग अशा कार्यक्षमतेसाठी दुसरा प्रोटोकॉल आवश्यक आहे, विशेषत: TCP.

दोन भिन्न संस्था समान पत्त्याचा (IP address) वापर करत नाहीत याची खात्री करण्यासाठी IP address वितरित करण्यासाठी इंटरनेट असाइन्ड नंबर्स अथॉरिटी म्हणून ओळखला जाणारा ICANN विभाग जबाबदार आहे. इंटरनेटशी जोडल्या जाणार्‍या प्रत्येक डिवाइस ला स्वतंत्र IP address असतो. त्याचबरोबर प्रत्येक वेबसाइट कुठल्या ना कुठल्या सर्वरवर आधारित चालत असते; म्हणून त्या सर्वरचा IP address त्या वेबसाइटला असतो. एकच सर्वर अनेक वेबसाइट चालवू शकतो; त्याचप्रमाणे एकच वेबसाइट अनेक सर्वरचा वापर करू शकते. म्हणून एका वेबसाइटला एक आयपी अॅड्रेस असू शकतो किंवा एकापेक्षा जास्तही; पण एका सर्वरला एकच IP address असतो.   

TCP व IP चा परस्पर संबंध एखाद्याला कोड्यावर (puzzle) लिहिलेला संदेश मेलद्वारे पाठविण्यासारखे आहे. संदेश लिहिला जातो आणि कोड्याचे तुकडे केले जातात. प्रत्येक तुकडा नंतर वेगळ्या पोस्टल मार्गाने प्रवास करू शकतो, ज्यापैकी काही इतरांपेक्षा जास्त वेळ घेतात. जेव्हा कोड्याचे तुकडे त्यांचे वेगवेगळे मार्ग पार करून टार्गेट IP address वर येतात तेव्हा ते तुकडे व्यवस्थित नसतात. इंटरनेट प्रोटोकॉल फक्त ते तुकडे त्यांच्या योग्य पत्त्यावर येण्याची खात्री करतो. TCP प्रोटोकॉल हा दुसर्‍या बाजूचा (target) कोडे असेंबलर (puzzle assembler) आहे असे आपण मानू शकतो, जो कोड्याचे तुकडे योग्य क्रमाने एकत्र ठेवतो, गहाळ तुकडे source ला target कडे पुन्हा पाठवण्यास सांगतो आणि शेवटी स्त्रोताला (source) ते कोडे प्राप्त झाले आहे हे कळवतो. कोड्याचा प्रथम तुकडा पाठवण्याआधीपासून अंतिम तुकडा पाठवण्यापर्यन्त TCP स्त्रोताशी (source) संबंध कायम ठेवते.

उदाहरणार्थ, जेव्हा TCP वर ईमेल पाठवला जातो तेव्हा कनेक्शन स्थापित केले जाते आणि 3-वे हँडशेक केले जाते. प्रथम, संवाद सुरू करण्यासाठी स्त्रोत (source) सर्व्हर लक्ष्य (target) सर्व्हरला SYN “प्रारंभिक विनंती” पॅकेट पाठवतो. त्यानंतर लक्ष्य (target) सर्व्हर प्रक्रियेस सहमती देण्यासाठी SYN-ACK पॅकेट पाठवतो. शेवटी, प्रक्रियेची पुष्टी (confirmation) करण्यासाठी स्त्रोत  (source) सर्व्हर लक्ष्याला (target) ACK पॅकेट पाठवतो, त्यानंतर संदेश सामग्री (content) पाठविली जाऊ शकते. इंटरनेटवर पाठवण्यापूर्वी ईमेल संदेश पॅकेटस् मध्ये मोडला (broken) जातो, तो टार्गेट डिव्हाइसवर पोहोचण्यापूर्वी गेटवेच्या मालिकेतून मार्गक्रमण करतो, त्यानंतर पॅकेट्सचा समूह टार्गेट वरील TCP द्वारे ईमेलच्या मूळ content मध्ये पुन्हा एकत्र केला जातो.

SYN = Synchronization, ACK = Acknowledgement


आज इंटरनेटवर वापरण्यात येणारी IP ची प्राथमिक आवृत्ती इंटरनेट प्रोटोकॉल आवृत्ती 4 (IPv4) आहे; पण IPv4 मधील संभाव्य पत्त्यांच्या (addresses) एकूण संख्येसह आकाराच्या मर्यादांमुळे, एक नवीन प्रोटोकॉल विकसित केला गेला. नवीन प्रोटोकॉलला IPv6 म्हटले जाते आणि ते आणखी बरेच पत्ते (addresses) उपलब्ध करून देते आणि ते स्वीकारण्याचे प्रमाण वाढत आहे.


What' is IPv4 and IPv6? - IPv4 आणि IPv6 काय आहे?

सध्याचे इंटरनेट मानक (standard), ज्याला IPv4 म्हणून ओळखले जाते, केवळ 4 अब्ज IP address साठी परवानगी देते. 1970 च्या दशकात ही खूप मोठी संख्या मानली जात होती, परंतु आज, IPv4 address पुरवठा जवळजवळ संपला आहे. त्यामुळे इंटरनेट अभियंत्यांनी IPv6 नावाचे नवीन मानक विकसित केले आहे. IPv6 unique address च्या मनाला चकित करणार्‍या संख्येस अनुमती देते. IPv6 मुळे अगदी 39 आकडी संख्ये पर्यन्त IP address तयार केले जाऊ शकतात; यामुळे IP address ची कमतरता जगात परत कधीच होणार नाही. आता झपाट्याने आपण IPv6 standard चे IP address वापरायला सुरुवात केली आहे.


What is packet? - पॅकेट काय आहे?

पॅकेट हे इंटरनेटवर प्रसारित केलेल्या माहितीचे मूलभूत एकक (unit) आहे. माहितीचे लहान, पचण्याजोगे तुकड्यांमध्ये विभाजन केल्याने नेटवर्कची क्षमता अधिक कार्यक्षमतेने वापरली जाऊ शकते.

एका पॅकेटमध्ये हेडर आणि डेटा असे दोन भाग असतात. हेडरमध्ये पॅकेटची लांबी, त्याचा स्रोत (source) आणि गंतव्यस्थान (destination) यासह पॅकेटला त्याच्या destination पर्यन्त पोहोचण्यास मदत करणारी माहिती असते आणि एक checksum value (पडताळून पाहता येईल अशी बेरीज) असते जे प्राप्तकर्त्याला पॅकेट ट्रांझिटमध्ये खराब झाले असल्यास ते शोधण्यात मदत करते. हेडर नंतर वास्तविक डेटा येतो. एका पॅकेटमध्ये 64 किलोबाइट डेटा असू शकतो, जो साधारण 20 पृष्ठांचा (pages) साधा (in text format) मजकूर असतो.

जर इंटरनेट राउटरला गर्दी किंवा इतर तांत्रिक समस्या येत असतील, तर त्यांना येणारे पॅकेट नकारूण्याची परवानगी आहे. पॅकेट त्याच्या destination वर पोहोचले नाही हे शोधून काढणे आणि दुसरी प्रत पाठवणे ही पाठवणाऱ्या संगणकाची जबाबदारी आहे. हा दृष्टीकोन अंतर्ज्ञानी वाटू शकतो, परंतु तो इंटरनेटच्या मूळ पायाभूत सुविधांना सुलभ करतो, ज्यामुळे कमी खर्चात उच्च कार्यप्रदर्शन होते.


What is the Domain Name System (DNS)? - डोमेन नेम सिस्टम काय आहे?

डोमेन नेम सिस्टम (DNS) यामुळे तुम्ही तुमच्या ब्राउझरमध्ये एखाद्या वेबसाईटचे नाव टाइप करून 216.146.46.10 सारख्या अंकीय address चा वापर न करता त्या वेबसाईटवर प्रवेश करू शकता.

DNS ही श्रेणीबद्ध आहे. उदाहरणार्थ, .com डोमेन हे Verisign नावाच्या कंपनीद्वारे प्रशासित केले जाते. Verisign ही कंपनी google.com आणि blogger.com सारखी उप-डोमेन नियुक्त करते. मग google.com व blogger.com ला द्वितीय-स्तरीय डोमेनचे मालक म्हणतात. हे द्वितीय-स्तरीय डोमेनचे मालक mail.google.com आणि maps.google.com सारखी उप-डोमेन तयार करू शकतात.

लोकप्रिय वेबसाइट लोकांसमोर स्वतःची ओळख करून देण्यासाठी डोमेन नेम वापरत असल्यामुळे, DNS ची सुरक्षा ही वाढती चिंता बनली आहे. गुन्हेगार आणि सरकारी हेर यांनी facebook.com आणि gmail.com सारख्या लोकप्रिय वेबसाइटची तोतयागिरी करण्यासाठी आणि त्यांचे खाजगी communication रोखण्यासाठी DNS तडजोड करण्याचा प्रयत्न केला असल्याचे आढळून आले आहे. त्यामुळे DNSSEC नावाचे मानक (standard) एनक्रिप्शनसह DNS सुरक्षा वाढवण्याचा प्रयत्न करते, परंतु आतापर्यन्त काहीच लोकांनी ते स्वीकारले आहे.

डोमेन नेम सिस्टम इंटरनेट कॉर्पोरेशन फॉर असाइन्ड नेम्स अँड नंबर्स (ICANN) द्वारे प्रशासित केली जाते, ही कॅलिफोर्निया स्थित ना-नफा संस्था आहे. ICANN ची स्थापना 1998 मध्ये झाली. यूएस वाणिज्य विभागाकडून त्याला DNS वर अधिकार प्रदान करण्यात आला, तरीही त्याने यूएस सरकारकडून त्याच्या स्वातंत्र्यावर जोर दिला आहे.

डोमेन नेम दोन प्रकारची असतात. पहिले जेनेरिक टॉप-लेव्हल डोमेन (gTLDs) जसे की .com, .edu, .org आणि .gov अशी. इंटरनेटचा उगम युनायटेड स्टेट्समध्ये झाल्यामुळे, ही डोमेन तेथे सर्वाधिक लोकप्रिय आहेत. या डोमेनवरील अधिकार सहसा खाजगी संस्थांना दिले जातात. त्याचबरोबर कंट्री-कोड हेड-लेवल डोमेन (ccTLDs) देखील आहेत. जगातील प्रत्येक देशाचा स्वतःचा 2-अक्षरी कोड असतो. उदाहरणार्थ, युनायटेड स्टेट्ससाठी ccTLD हा .us आहे, ग्रेट ब्रिटनचे .uk आणि चीनचे .cn असे आहे. हे डोमेन प्रत्येक देशातील authorities द्वारे प्रशासित (manage) केले जातात. काही ccTLDs, जसे की .tv (तुवालु बेट राष्ट्रासाठी) आणि .io (ब्रिटिश हिंदी महासागर प्रदेश), त्यांच्या देशाबाहेर वापरण्यासाठी लोकप्रिय झाले आहेत. डोमेन नेम ची ही सिस्टम अधिक सोपी करण्यावर भर दिला जात आहे त्यामुळे येणार्‍या काळात शेकडो-हजारो डोमेन नेम अस्तीत्वात येऊ शकतात. 


What is the cloud? - क्लाऊड काय आहे?

क्लाउड 2000 च्या दशकाच्या सुरुवातीस लोकप्रिय झालेल्या संगणनाच्या दृष्टिकोनाचे वर्णन करतो. सर्व्हरवर फायली संचयित (store) करून आणि इंटरनेटवर सॉफ्टवेअर वितरित (deliver) करून, क्लाउड कॉम्प्युटिंग वापरकर्त्यांना एक सोपा, अधिक विश्वासार्ह संगणकीय अनुभव प्रदान करते. क्लाउड कॉम्प्युटिंग ग्राहकांना आणि व्यवसायांना संगणकाला उपयुक्तता म्हणून हाताळण्याची परवानगी देते, तांत्रिक तपशील तंत्रज्ञान कंपन्यांना सोडून.

उदाहरणार्थ, 1990 च्या दशकात, बर्याच लोकांनी डॉक्युमेंट्स आणि स्प्रेडशीट संपादित करण्यासाठी मायक्रोसॉफ्ट ऑफिसचा वापर केला. त्यांनी त्यांच्या हार्ड ड्राइव्हवर कागदपत्रे संग्रहित केली. आणि जेव्हा मायक्रोसॉफ्ट ऑफिसची नवीन आवृत्ती रिलीझ झाली, तेव्हा ग्राहकांना ती खरेदी करावी लागली आणि त्यांच्या PC वर मॅन्युअली  इंस्टॉल करावी लागली.

याउलट, Google डॉक्स हा क्लाउड ऑफिस सूट आहे. जेव्हा एखादी वापरकर्ता docs.google.com ला भेट देते तेव्हा तिला आपोआप Google डॉक्सची नवीनतम आवृत्ती मिळते. तिच्या फायली Google च्या सर्व्हरवर संग्रहित असल्यामुळे, त्या कोणत्याही संगणकावरून उपलब्ध आहेत. तिला तिच्या कम्प्युटरच्या हार्ड ड्राइव्ह क्रॅशमध्ये तिच्या फायली गमावण्याची काळजी करण्याची गरज नाही. (मायक्रोसॉफ्टकडे आता ऑफिस 365 नावाचा स्वतःचा क्लाउड ऑफिस सूट आहे.)

क्लाऊड कम्प्यूटिंगची इतर अनेक उदाहरणे आहेत. Gmail आणि Hotmail या क्लाउड ईमेल सेवा आहेत ज्यांनी मोठ्या प्रमाणावर डेस्कटॉप ईमेल क्लायंट जसे की Outlook ची जागा घेतली आहे. ड्रॉपबॉक्स ही क्लाउड संगणन सेवा आहे जी आपोआप डिव्हाइसेस दरम्यान डेटा सिंक्रोनाइझ करते, लोकांना फ्लॉपी डिस्कवर फायली ठेवण्यापासून वाचवते. Apple चे iCloud वापरकर्त्यांचे संगीत आणि इतर फाइल्स त्यांच्या डेस्कटॉप संगणकावरून त्यांच्या मोबाइल डिव्हाइसवर ऑटोमॅटिक कॉपी करते, वापरकर्त्यांना USB कनेक्शनद्वारे सिंक्रोनाइझ करण्याचा त्रास वाचवते.

क्लाउड कॉम्प्युटिंगचा व्यवसायांवरही मोठा परिणाम होत आहे. 1990 च्या दशकात, वेबसाइट बनवणार्‍या कंपन्यांना त्यांचे स्वतःचे सर्व्हर खरेदी करून ते ऑपरेट करावे लागत होते. परंतु 2006 मध्ये, Amazon.com ने Amazon Web Services ही व्यवस्था लाँच केली, जी ग्राहकांना तासाच्या आधारावर (hourly basis) सर्व्हर भाड्याने देते. यामुळे वेबसाइट तयार करण्यासाठी मोठा अडथळा कमी झाला आहे आणि साइट्ससाठी अधिक लोकप्रिय होणे, त्यांची क्षमता त्वरीत वाढवणे खूप सोपे झाले आहे.

तर अशाप्रकारे कम्प्युटर, केबल किंवा वायरलेस नेटवर्क, ब्राऊजर, वेब, वेब अॅप्लिकेशन, वेबसाईट, सर्वर आणि या सगळ्या गोष्टीसाठी काम करणारे इंजीनियर, संस्था, कंपन्या, लोक यांच्या परस्पर समन्वयाने (mutual coordination) इंटरनेट चालते. कोणीही एक कंपनी किंवा संस्था किंवा व्यक्ति इंटरनेट नेटवर्कचा मालक नाही. 

टिप्पण्या