महाराष्ट्राचा भूगोल : वैशिष्ट्ये, प्रशासकीय, प्रादेशिक

• महाराष्ट्राची निर्मिती : १ मे १९६० रोजी मुंबई प्रांताच्या विभाजनातून
• क्षेत्रफळ : ३,०७, ७१३ चौ.किमी (१,१८,८०९ चौ. मैल)
• अक्षवृत्तीय विस्तार : 
• रेखावृत्तीय विस्तार : 
• महाराष्ट्राचे स्थान : भारताच्या पश्चिम भागात अरबी समुद्राजवळ
• दक्षिणोत्तर लांबी : ७२० किमी
• पूर्व-पश्चिम लांबी : ८०० किमी
• समुद्र किनार्‍याची लांबी : ७२० किमी

शेजारची राज्ये : 

वायव्येस - गुजरात, दादरा-नगरहवेली आणि दमण-दीव

उत्तरेस - मध्यप्रदेश व गुजरात

पूर्वेस व ईशान्येस - छत्तीसगढ

आग्नेयेस - तेलंगणा

दक्षिणेस - कर्नाटक, गोवा

• मुंबई ही महाराष्ट्राची राजधानी तर नागपूर ही उपराजधानी आहे
• महाराष्ट्रात एकूण २८८ विधानसभा व ७८ विधानपरिषद मतदारसंघ आहेत
• महाराष्ट्रात एकूण ४८ लोकसभा मतदारसंघ व १९ राज्यसभा मतदारसंघ आहेत
• महाराष्ट्रात एकूण ३४ जिल्हा परिषदा, ३५८ तालुके, २७८३२ ग्रामपंचायती, ३५१ पंचायत समित्या, २७ महानगरपालिका, २४१ नगरपरिषदा, १२८ नगरपंचायती, ७ कटक मंडळे आहेत
• यशवंतराव चव्हाण हे महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री होते

महाराष्ट्राचे पुढीलप्रमाणे 6 प्रशासकीय विभाग आहेत : 

1) अमरावती 2) औरंगाबाद 3) कोकण 4) नागपूर 5) नाशिक 6) पुणे

महाराष्ट्रात आजच्या घडीला एकूण 36 जिल्हे आहेत :

अमरावती विभाग : अमरावती, अकोला, बुलढाणा, वाशिम, यवतमाळ

औरंगाबाद विभाग : औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिंगोली, नांदेड, बीड, लातूर, उस्मानाबाद

कोकण विभाग : पालघर, ठाणे, मुंबई उपनगर, मुंबई, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग

नागपूर विभाग : गोंदिया, भंडारा, नागपूर, वर्धा, चंद्रपुर, गडचिरोली

नाशिक विभाग : नंदुरबार, धुळे, जळगाव, नाशिक, अहमदनगर

पुणे विभाग : पुणे, सोलापूर, सातारा, सांगली, कोल्हापूर

महाराष्ट्राचे पुढीलप्रमाणे 5 प्रादेशिक विभाग आहेत :

पश्चिम महाराष्ट्र : पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, नाशिक, अहमदनगर

मराठवाडा : औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिंगोली, नांदेड, बीड, लातूर, उस्मानाबाद

विदर्भ : अमरावती, अकोला, बुलढाणा, वाशिम, यवतमाळ, गोंदिया, भंडारा, नागपूर, वर्धा, चंद्रपुर, गडचिरोली

खानदेश : धुळे, नंदूरबार, जळगाव

कोकण : पालघर, ठाणे, मुंबई उपनगर, मुंबई, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग

मराठवाड्याला 'गोदावरी खोरे', विदर्भाला 'वर्‍हाड', खानदेशाला 'तापी खोरे' यानावेही ओळखले जाते

प्रशासकीय विभागांचा क्षेत्रफळानुसार उतरता क्रम :

औरंगाबाद (सर्वाधिक), नाशिक, पुणे, नागपूर, अमरावती, कोकण

जिल्ह्यांचा क्षेत्रफळानुसार उतरता क्रम :

अहमदनगर (सर्वाधिक), पुणे, नाशिक, सोलापूर, गडचिरोली

जिल्ह्यांचा क्षेत्रफळानुसार चढता क्रम :

मुंबई शहर (सर्वात कमी), मुंबई उपनगर, भंडारा, ठाणे, हिंगोली

• महाराष्ट्राची भूमी 'बेसाल्ट' या प्रमुख अग्निजन्य खडकापासून बनलेली आहे
• 'कळसूबाई' हे १६४६ मी ऊंची असलेले राज्यातील सर्वोच्च शिखर सह्याद्री रांगांत आहे
• दख्खन पठारावर कापसाची काळी मृदा आढळते; तिला 'रेगुर' म्हणतात
• सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील 'आंबोली' येथे राज्यातील सर्वाधिक पाऊस पडतो
• बुलढाणा जिल्ह्यात 'लोणार' हे खार्‍या पाण्याचे सरोवर उल्कापातामुळे निर्माण झालेले सरोवर आहे
• पूर्वेकडील विदर्भाचा प्रदेश साग, बांबू यांच्या वनांसाठी तसेच कोळसा, लोह व मॅंगनीज या खनिजांनी समृद्ध आहे
• शेती हा राज्यातील प्रमुख व्यवसाय असून ज्वारी, तांदूळ, बाजरी, गहू ही प्रमुख अन्नधान्य पिके तर ऊस, कापूस, तंबाखू, गळीत धान्ये ही नगदी पिके महाराष्ट्रात घेतली जातात
• कापड गिरण्या व साखर कारखाने यांसाठी महाराष्ट्र प्रसिद्ध
• फळ लागवडीत महाराष्ट्र देशात आघाडीवर आहे, नागपूरची संत्री, जळगावची केळी, नाशिक-सांगलीची द्राक्षे, रत्नागिरीचा हापूस आंबा ही फळे प्रसिद्ध आहेत
• कोयना वीजकेंद्र, जायकवाडी धरण, तारापूरचे अणुवीज केंद्र, अरबी समुद्रातील 'बॉम्बे हाय' तेलक्षेत्र यासाठीही महाराष्ट्र प्रसिद्ध आहे