मराठी भाषेचा उगम व इतर भारतीय भाषा

• मराठी भाषेचा उगम हा संस्कृत-प्राकृत भाषेच्या मिश्रणातून झालेला दिसतो
• मराठी भाषेची लिपी ही सध्या देवनागरी लिपी आहे, पूर्वीच्या काळी मराठी भाषा ही मोडी, ब्राम्ही लिपीत लिहिल्याचे आढळते. देवनागरीला 'बाळबोध लिपी' असेही म्हणतात.
• भारतामध्ये ब्राम्ही, खरोष्ठी (गांधारी लिपी), देवनागरी, मोडी (धावलिपी) या प्राचीन लिपी आहेत
• 'गाथा सप्तशती' हा मराठी भाषेतील ज्ञात असलेल्या ग्रंथामध्ये आद्य ग्रंथ मानला जातो
• पाचव्या शतकातील प्रवरसेन यांचे 'सेतुबंध', आठव्या शतकातील वाक्पतिराज यांचे 'गौडवध' व कौतूहल यांचे 'लीलावती', तेराव्या शतकातील कृष्णलीलाशुक यांचे 'चिन्हकाव्य', मुकुंदराज यांचे 'विवेकसिंधु', संत  ज्ञानेश्वर यांचे 'भावार्थदीपिका/ज्ञानेश्वरी', म्हाइंभट्ट यांचे 'लीळाचरित्र', केशवदेव व्यास यांचे 'दृष्टांतपाठ', भीष्माचार्य यांचे 'पंचवार्तिक' ही मराठीतील काही जुनी साहित्ये आहेत
• शिलहार केशिदेव - 1 यांचा अक्षी (कुलाबा) येथील शिलालेख इ.स. 934 काळातील मराठी शिलालेख मानला जातो तर इ. स. पूर्व तिसर्या शतकातील एक शिलालेख हा पुणे जिल्ह्यातील नाणेघाट (जुन्नर) इथे आहे. हा शिलालेख ब्राम्ही लिपीत असून हा मराठीचा सर्वात प्राचीन शिलालेख मानला जातो.

• भारतामध्ये अनेक बोलीभाषा अस्तीत्वात आहेत परंतु एकूण 22 प्रादेशिक भाषांनाच संवैधानिक मान्यता आहे. कलम 343 नुसार मराठी, हिंदी, संस्कृत, कन्नड, तेलगू, तामिळ, मल्याळम, कोकणी, बंगाली, गुजराती, आसामी, बोडो, डोगरी, काश्मिरी, मैथिली, मणीपुरी, नेपाळी, ओरिया (उडिया), पंजाबी, सिंधी, संथाली, उर्दू या बावीस भाषांना संवैधानिक मान्यता आहे.
• भारताला कोणतीही राष्ट्रभाषा नाही. हिंदी व इंग्रजी या राज्यकारभाराच्या भाषा आहेत. 
• प्रत्येक राज्याला वरील 22 भाषांपैकी कोणतीही भाषा आपली राजभाषा म्हणून निवडता येते.
• भारतीय शासनाने तामिळ, तेलगू, कन्नड, मल्याळम, ओरिया (उडिया), संस्कृत या सहा भाषांना अभिजात भाषेचा (classical language) दर्जा दिला आहे. ज्या भाषा अतिप्राचीन आहेत व प्राचीन काळापासून त्यांच्या अस्तित्वाचे पुरावे आहेत त्यांना अभिजात भाषा म्हणून गणले जाते. 
• भारतीय भाषांचे इंडो-आर्यन व द्राविडीय भाषा असे दोन गट पडतात.
• संस्कृत व त्या त्या भागातील मूळ भारतीय भाषा (प्राकृत) यांपसून तयार झालेल्या म्हणजे इंडो-आर्य भाषा होत. तर दक्षिणेकडील स्वतंत्र भाषांना द्रविडीय भाषा म्हटले जाते.
• मराठी, हिंदी, संस्कृत, गुजराती, बंगाली, पाली या काही प्रमुख इंडो-आर्य भाषा आहेत. यापैकी बंगाली व्यतिरिक्त इतर भाषा देवनागरी लिपीत लिहल्या जातात.
• कन्नड, तेलगू, तामिळ, मल्याळम या द्रविडीय भाषा आहेत.
• आपली मराठी भाषा लिहताना अक्षरांवर जी आडवी रेषा मारली जाते तिला 'शिरोरेषा' म्हणतात.

• भाषा म्हणजे विचार व्यक्त करण्याचे साधन होय.
• आपल्या घरात बोलली जाणारी भाषा म्हणजे 'मातृभाषा' होय. आपण दररोज लोकांशी संवाद करताना जी भाषा वापरतो तिला 'बोलीभाषा' म्हणतात. राजकीय, साहित्यिक दृष्टीने वापरल्या जाणार्या भाषेला 'प्रमाण भाषा' म्हणतात.